Τα προσωπικά όρια αποτελούν μία πολύ σημαντική πτυχή της προσωπικότητας μας και παράλληλα μας διευκολύνουν να ανταπεξέλθουμε στις κρίσιμες στιγμές της καθημερινότητας και εν γένει της ζωής και της ανάρρωσης μας. Πρόκειται για μία έννοια που ακούγεται συχνά, αλλά τι σημαίνουν ακριβώς τα όρια και γιατί είναι τόσο μεγάλης σημασίας;
«Όριο» είναι, πόσο μακριά μπορούμε να προχωρήσουμε σε μια σχέση χωρίς να νιώθουμε άβολα. Ορίζει που είμαι εγώ, που τελειώνει ο φυσικός μου και ο ψυχολογικός μου χώρος και που αρχίζει ο δικός σου. Η έννοια του ορίου αποτελεί μια πραγματική εσωτερική εμπειρία. Έτσι λοιπόν στη σχέση μας με τους ανθρώπους, τα μέρη και τα πράγματα, τα όρια – τόσο τα δικά μου, όσο και των άλλων-είναι πραγματικά- και εφαρμόζονται σε σωματικό, πνευματικό, διανοητικό και συναισθηματικό επίπεδο.
Η ύπαρξη και η τήρηση των ορίων είναι καθοριστικής σημασίας γιατί χωρίς αυτά είναι δύσκολο να έχουμε υγιείς σχέσεις, είτε περιστασιακές είτε μακροχρόνιες και ακόμα πιο σημαντικό το γεγονός ότι χωρίς όρια δε θα μπορούμε να έχουμε υγιή εαυτό, ουσιαστικά χωρίς όρια θα αισθανόμαστε ότι δεν έχουμε εαυτό. Ενώ, το να έχουμε γνώση των ορίων μας και των περιορισμών μας, μας βοηθάει να ανακαλύψουμε ποιοι είμαστε
Αν και είναι αδιαμφισβήτητη η σημασία των ορίων, αυτό που συμβαίνει συχνά σε ένα ενεργά εξαρτημένο ή συνεξαρτημένο άτομο, είναι να δυσκολεύεται να αναγνωρίσει και να θέσει όρια επιτυχώς, έχοντας την τάση είτε να έχει ελάχιστα, είτε υπερβολικά άκαμπτα ή και καθόλου όρια και αυτό που συνήθως γίνεται, είναι να πηγαινοέρχεται από το ένα άκρο στο άλλο.
Οι άνθρωποι με χαλαρά όρια συνήθως εμφανίζουν τα εξής χαρακτηριστικά:
- Δυσκολία στην λήψη αποφάσεων
- Δυσκολεύονται να πουν «όχι» και έτσι συμμορφώνονται εύκολα με τις απόψεις των άλλων ανθρώπων.
- Αίσθηση ότι η ευτυχία τους εξαρτάται από άλλους (απώλεια ανεξαρτησίας = συνεξαρτητικό γνώρισμα)
- Κάνουν κατ΄εξακολούθηση σχέσεις με άτομα που τους πληγώνουν. Επίσης επενδύουν στις σχέσεις τους περισσότερα από όσα παίρνουν
- Ξοδεύουν το χρόνο τους φροντίζοντας περισσότερο τους άλλους, παρά τον ίδιο τους τον εαυτό, τα θέλω τους και τις ανάγκες τους.
- Δυσκολεύονται να ζητήσουν αυτό που συνήθως θέλουν ή χρειάζονται
- Είναι μπερδεμένοι πολύ συχνά και δεν ξέρουν τι σκέφτονται, τι πιστεύουν και τι αισθάνονται.
- Έχουν την τάση να επηρεάζονται από την διάθεση των ανθρώπων που είναι κοντά τους
Αντιθέτως, οι άνθρωποι με άκαμπτα όρια έχουν συνήθως τα εξής χαρακτηριστικά:
- Προσέχουν σχεδόν αποκλειστικά τον εαυτό τους, συχνά παραμελώντας τελείως τους άλλους
- Θεωρούν ότι η δική τους άποψη είναι η σωστή, αγνοώντας συχνά τι πιστεύουν οι άλλοι
- Συχνά παραδέχονται ότι βάζουν στις σχέσεις τους λιγότερα από όσα παίρνουν
- Σπάνια νιώθουν υπεύθυνοι για το πώς αιθάνονται οι άλλοι, ακόμα και αν εκείνοι το προκάλεσαν
Εντούτοις, τόσο τα χαλαρά όσο και τα άκαμπτα όρια, δεν είναι και πολύ αποτελεσματικά για την εξέλιξη του εαυτού μας αλλά και της σχέσης μας με τους άλλους. Χρειάζεται να θέτουμε και να τηρούμε υγιή όρια και το κλειδί στη διαδικασία καθορισμού υγειών ορίων μου, είναι η γνώση της εσωτερικής ζωής μου. Αυτή περιέχει τα πιστεύω μου, τις σκέψεις μου, τις αποφάσεις μου, τις επιλογές μου και τις εμπειρίες μου. Επίσης περιέχει τα θέλω μου, τις ανάγκες μου, τη διαίσθηση μου αλλά και άλλους ασυνείδητους παράγοντες της ζωής μου. Αν δε γνωρίζω ή δεν είμαι σε επαφή με την εσωτερική μου ζωή, δε θα ξέρω τα όρια μου και τους περιορισμούς μου.
Επίσης, ένα άλλο βασικό κλειδί για να θέτει κάποιος υγιή όρια, είναι η ελαστικότητα και η προσαρμοστικότητα. Εξάλλου, όταν είμαστε σε θέση να είμαστε ελαστικοί και προσαρμοστικοί σε κάποιες μας σχέσεις (χωρίς να αφήνουμε τους άλλους να μας κακομεταχειρίζονται), τότε μπορούμε να γνωρίσουμε τον εαυτό μας σε ένα βαθύτερο επίπεδο. Η αρχή που θα μπορούσαμε να τηρήσουμε, είναι να διατηρούμε τα όρια μας ελαστικά όσο θα θέλαμε – για τις προσωπικές μας ανάγκες και θέλω – αλλά και να παίρνουμε και την ευθύνη για τις επιλογές μας, να κρατάμε σταθερά τα όριά μας ή να υποχωρούμε αν το θέλουμε.
Συμπέρασμα
Μέσω λοιπόν της ανάρρωσης, οι άνθρωποι γνωρίζουν και μαθαίνουν τον αληθινό τους εαυτό και κατ΄ επέκταση αναγνωρίζουν και τα όρια τους, γιατί επίγνωση της εσωτερικής μας ζωής σημαίνει και επίγνωση των ορίων μας.
Η ανάρρωση μας μαθαίνει ότι δεν χρειάζεται να βασιζόμαστε σε κάποιον άνθρωπο, μέρος ή πράγμα, για να μας κάνει ευτυχισμένους , παρά μόνο στον αληθινό μας εαυτό και στην σύνδεση με κάποια Ανώτερη Δύναμη.
Η αίσθηση κενού που μπορεί να έχουμε, δε θα χρειάζεται πια να γεμίζει με πράγματα έξω από εμάς, γιατί θα νιώθουμε πλήρεις με τον ίδιο μας τον εαυτό και το κενό θα αρχίσει σιγά σιγά να εξαφανίζεται.
Τα όρια και οι περιορισμοί μας θα μας βοηθήσουν να προστατεύουμε και να διατηρούμε την ακεραιότητα του αληθινού μας εαυτού.
Έχοντας υγιή όρια θα επιτρέψουμε στον εαυτό μας ερευνήσει, να νιώσει, να συνδεθεί, να δημιουργήσει, να γιορτάσει, να υπάρξει αλλά και θα μπορούμε με ευκολία να μένουμε και μόνοι μας για να αναρωτηθούμε, να σκεφτούμε, να διαλογιστούμε, να ξεκουραστούμε και να ανανεωθούμε, πράξεις απαραίτητες για κάθε οριοθετημένο και συνάμα ελεύθερο άνθρωπο.